Zolang alles gaat zoals het gaat zal je er niet veel aan denken. Maar toch zijn er veel kinderen en volwassenen die een afwijkend ontlastingspatroon hebben. Maar soms weten mensen zelf niet eens dat het afwijkend is. Het lijkt vrij normaal om 2x per week de ‘ grote boodschap’ te moeten doen. Of juist 5x per dag, en de halve wc-rol te moeten gebruiken om weer schoon te worden. Dit allebei is niet helemaal normaal.
Maar wat is dan een normaal ontlastingspatroon?
Allereerst, zolang er maar regelmaat in zit. Dus één of twee keer daags of eens per twee dagen (minimaal). Zolang het maar jouw of je kindjes regelmaat is. ” Het” komt soepel en snel, zonder persen, het stroomt er ook niet uit. Je hebt geen last van krampen voordat je naar de wc gaat. Ook ziet het eruit als een mooie worst en blijft niet aan de pot plakken of juist drijven. Om het plaatje compleet te maken, is het ook niet te bedoeling dat je of het hele pakje billendoekjes of de hele wc rol nodig bent om af te vegen.
Dat was dan het normale. Maar als het niet normaal gaat? Als jij of je kindje last hebben van verstopping? Of juist van ‘overvloed’ ? Hieronder probeer ik het simpel uit te leggen en een aantal tips te geven. Heb je nog vragen naar aanleiding van dit artikel? Aarzel dan niet om ze me te stellen!
Verstopping
Wanneer je kindje (of jij) niet iedere dag of minimaal eens in de twee dagen poept, en moeite moet doen om zijn ontlasting eruit te werken, spreek je van verstopping.
Verstopping komt in verschillende vormen
Harde, uitgedroogde keutels
Zachte maar plakkerige ontlasting die niet in één keer wordt uitgepoept
Overloopdiarree (er loopt waterige ontlasting langs de harde keutel)
De meest voorkomende oorzaken voor verstopping zijn terug te vinden in de 4 -V’s. Vocht, vezels, vet en vitaminen
Als het lichaam niet voldoende vocht krijgt dan gaat het proberen zo veel mogelijk vocht te onttrekken aan de ontlasting. Deze wordt vervolgens droog en hard en doet pijn bij het uitpoepen. Kindjes kunnen door deze pijn angst krijgen om te poepen.
Komen er te weinig vezels binnen dan heeft dat een tweeledig effect. De darmen zijn een holle buis, maar in ‘rust’ liggen de darmwanden wel tegen elkaar. Wanneer er een bulk voeding doorheen komt worden de darmwanden van elkaar afgeduwd. Dit is vervolgens een signaal voor de darmwand spieren om te gaan knijpen en vervolgens ontspannen. Zo ontstaat peristaltiek. Een witte boterham wordt in de mond al een zachte vloeibare massa, die duwt de darmwanden niet zo ver van elkaar. Eet je dus zonder vezels, dan komt de peristaltiek niet goed op gang. Eet je meer oplosbare vezels, zoals groenten of fruit dan komt de peristaltiek meer op gang. Als je ook nog onoplosbare vezels toevoegt zoals zoete aardappel of pompoen dan krijgen de darmbacteriën ook nog voeding. Deze zullen zuren produceren welke de darmspieren nog meer stimuleren.
Vetten staan een beetje in het verdomhoekje, maar onterecht! We zijn voldoende vetten nodig, eten we te weinig dan kan verstopping ontstaan. Eet daarom voldoende verzadigde en onverzadigde vetten zoals roomboter, kokosolie en olijfolie. Uiteraard naast wat er al in je voeding te vinden is. Vermijd goedkope en bewerkte vetten zoals zonnebloemolie, magazine of gefrituurd eten.
Wanneer je te weinig vitaminen en mineralen binnenkrijgt dan kan hierdoor ook verstopping ontstaan. Je lichaam zal wanhopig op zoek gaan naar alle beschikbare restjes voedingsstoffen om er vitaminen en mineralen uit te onttrekken.
Beweging is ook een must om verstopping te voorkomen. Nou bewegen de meeste kinderen van zichzelf genoeg, maar toch zijn er steeds meer te dikke kinderen. Dit is een groot deel verkeerde voeding, maar ook een gebrek aan beweging speelt daarin een grote rol.
Sommige mensen zijn niet goed in het verteren van gluten. Dus naast alle andere redenen waarom je beter geen gluten zou moeten eten, kan het ook zomaar zijn dat jij of je kindje last van verstopping heeft door het eten van gluten. Gluten is een Latijnse benaming voor lijm. Ze laten deeg aan elkaar kleven. Kun je ze niet goed verteren dan voeren ze deze functie ook uit in de darm, met als gevolg plakpoep.
Ook kan de oorzaak van verstopping psychologisch zijn. Dit kan door een pijnlijke ervaring zijn waardoor er angst is om te poepen. Hier ontstaat een vicieuze cirkel. Het is belangrijk dat het kindje dan het vertrouwen in zijn eigen lichaam weer terugkrijgt. Een goede kinder-psycholoog kan hier bij helpen.
En natuurlijk helpt een niet-optimale darmflora ook niet bij het juist verteren van je voedsel en dus ook niet bij het ontlasten ervan. Het kan de moeite waard zijn om je darmflora een handje te helpen door middel van probiotica.
Dunne ontlasting
Dunne ontlasting heeft net als verstopping verschillende varianten en evenveel oorzaken
Brijige ontlasting is geen mooie worst maar een consistentie tussen pindakaas en satesaus. Het ruikt vaak sterker, omdat het te snel het lichaam heeft verlaten. Hierdoor zijn nog niet alle stoffen opgenomen en verteerd. Parasieten zorgen vaak voor een brijige ontlasting, kenmerkend hiervoor is de ene dag wel en de andere niet. Maar ook bepaalde overgevoeligheden zoals lactose intolerantie, histamine overgevoeligheid en glutensensitiviteit kunnen een brijige of dunnere ontlasting geven.
Diarree is vaak veel, doordat er veel water in aanwezig is en het ruikt van enorm zuur tot een rotte eieren lucht. Dit komt met name door de niet goed verteerde eiwitten. Diarree gaat meestal gepaard met buikkrampen, dit wordt veroorzaakt door de heftige samentrekking van de darmspieren.
De oorzaak van diarree is meestal dat het lichaam heeft besloten dat de ontlasting het lichaam nu moet verlaten, omdat er waarschijnlijk schadelijke stoffen in zitten. Deze schadelijke stoffen kunnen echt schadelijk zijn, zoals afvalstoffen van ziekteverwekkers (zoals een virus) maar het kan ook zijn dat het lichaam alleen denkt dat ze schadelijk zijn, wat bijvoorbeeld gebeurd bij voedingsmiddelen waarvoor je overgevoelig bent.
Een andere oorzaak van dunne en brijige ontlasting kan zijn een allergie of intolerantie. Bijvoorbeeld voor lactose, histamine of een fructose-malabsorbtie. Bij deze oorzaak werkt het lichaam de ‘foute’ voeding snel naar buiten, en daarna is alles weer rustig. Er is ook geen sprake van koorts of ziek zijn. Bij lactose-intolerantie komt vaak ook winderigheid en vermoeidheid kijken. Histamine-intolerantie kan ook andere klachten veroorzaken zoals (verergering) van astma of eczeem.
Stress is een wat bekendere oorzaak voor diarree. Stress veroorzaakt vaak meerdere onverklaarbare klachten.
Ziekteverwekkers kunnen ook zorgen voor brijige en dunne ontlasting. Vooral parasieten zorgen voor brijige ontlasting, dit doen ze vaak maar eens in de paar dagen. Virussen zorgen er vaak voor dat er een paar dagen ‘van alles’ uitspuit.
Wat kun je zelf doen?
Als eerste is het natuurlijk belangrijk om de oorzaak van het probleem te achterhalen. Zodra je de oorzaak weet kun je het probleem ook aanpakken. Diarreeremmers zijn in de meeste gevallen niet de oplossing. Ze lossen het probleem niet op. De ziekteverwekker of afvalstoffen uit voeding moeten eruit.
Wat dan wel?
Vocht, blijf veel drinken om het vocht weer aan te vullen
Niet teveel eten, alles komt er toch onverteerd weer uit en voedingsstoffen worden niet opgenomen
Geef geen witbrood of beschuitje. Dit zijn snelle koolhydraten en de enzymen die er onder andere voor nodig zijn om het te verteren worden gemaakt in de darmwand. Bovendien verlaagt suiker de weerstand.
Gebruik probiotica of eet gefermenteerde voeding. Goede bacteriën bestrijden de slechte. Ze maken natuurlijke stoffen aan om de slechte bacteriën te laten afsterven. En, waar goede bacteriën wonen, kunnen geen slechte wonen..
Heeft je kindje langer diarree of heeft het koorts en vertoond het tekenen van uitdroging? Ga dan naar de huisarts!
Peuterdiarree
Bij peuterdiarree heb je niet te maken met ziekteverwekkers of een overgevoeligheid. Er is een andere reden voor de diarree. Het heeft geen andere symptomen dan diarree. Peuterdiarree wordt nogal eens verkeerd gediagnosticeerd. Er worden vaak geen testen uitgevoerd, of er wordt geen duidelijke aanleiding gevonden. Hierdoor worden andere oorzaken zoals een voedselovergevoeligheid of parasiet over het hoofd gezien. Het blijft dus belangrijk om de oorzaak te achterhalen, vooral als de tips hieronder niet helpen.
Meestal is peuterdiarree makkelijk te verhelpen, het is namelijk een gevolg van een ‘foutje’ in de voeding. Want hoe gezond je ook kookt voor je peuter, ze eten helaas niet altijd alles op wat je voor ze neer zet. Daardoor kan een tekort optreden, geef je er extra aandacht aan, dan verbeterd het vaak binnen een maand.
Tekort aan vetten. Alle soorten vetten zijn we in bepaalde mate nodig. Gezonde verzadigde vetten zorgen ervoor dat voedsel minder snel verteerd wordt, hierdoor kunnen er meer voedingstoffen (vitaminen en mineralen dus ook!) worden opgenomen, maar ook meer vocht. Ook blijft je kindje langer verzadigd waardoor er minder behoefte is aan tussendoortjes.
Vezels zijn, net zoals bij verstopping, ook belangrijk bij peuterdiarree. Geef voldoende goede vezels, uit groente, fruit en bonen (dus niet uit tarwe). Belangrijk blijft hierbij om veel water te blijven drinken.
Goede bacteriën. Als er geen infectie is, kan er nog wel een tekort zijn aan de goede bacteriën. De vertering verloopt dan niet optimaal en de darmen kunnen niet alle voedingsstoffen uit de voeding halen. Geef eventueel een probiotica of geef gefermenteerde voeding.
Vruchtensap, een andere veel voorkomende oorzaak is het drinken van te veel vruchtensap. Hier zit veel vrije fructose in. Kleine kinderen kunnen dit nog niet goed verteren en absorberen. Vooral als er weinig glucose en vezels zijn om de fructose te ‘begeleiden’. Wil je kindje slecht wat anders drinken dan thee of water, dan is het beter om een smoothie te geven. Dan krijgt het in ieder geval nog de vezels uit het fruit binnen. (en ben je dan toch bezig, doe er dan ook gelijk een lepel kokosolie in… voor de vetten)
Volwassen tips voor blijvende dunne ontlasting
Laat de koffie staan
En ja, ook de suikers..
Voeg elektrolyten toe aan je voeding (mineralen dus, bijvoorbeeld uit zelfgemaakte bouillon)
Denk aan de emotionele oorzaken van diarree (stress, angst, woede)
Probiotica helpen ook bij volwassenen de balans in de darmen te herstellen